Van’da Deprem Bekleniyor Mu? Jeofizik Uzmanı Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan Cevapladı

Van’da 2011 yılında art arda yaşanan depremlerde 644 kişi hayatını kaybetti. Jeofizik Uzmanı Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, Van’da afet bilincinin hâlâ yeterli düzeyde olmadığını ve kentin deprem hafızasını yitirdiğini söyledi.

Van, 2011 yılında art arda iki büyük depremle sarsıldı. İlk deprem, 23 Ekim 2011 günü saat 13.41'de merkez üssü Tabanlı köyü olan 7.2 büyüklüğünde meydana geldi. 25 saniye süren bu deprem, Van şehir merkezine yalnızca 17 kilometre mesafedeydi. İkinci büyük deprem ise 9 Kasım 2011'de Edremit merkezli olarak gerçekleşti.

Bu iki büyük depremin ardından 644 kişi hayatını kaybetti, 1.966 kişi yaralandı ve 252 vatandaş enkaz altından sağ olarak kurtarıldı. AFAD verilerine göre, kent genelinde 147 binin üzerinde konut, 18 binin üzerinde iş yeri ve 20 bin civarında ahır incelendi. Yapılan hasar tespit çalışmalarında 31 bin 870 konutun ağır hasarlı, 18 bin 181 konutun ise orta hasarlı olduğu belirlendi.

“Van Depreme Hâlâ Hazırlıksız”

Jeofizik Uzmanı Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, Van Bölge Gazetesi’ne yaptığı açıklamalarda, kentin hâlâ depreme tam anlamıyla hazır olmadığını vurguladı. Ercan, yapı stokunun büyük kısmı yenilenmiş olsa da kırsal alanlardaki eski yapıların varlığının, afet yönetim planlarının eksikliğinin ve toplumda afet bilincinin yetersizliğinin Van’ı yeni bir depreme karşı savunmasız bıraktığını belirtti.

Rezonans ve Yeraltı Suyu Etkisi

Ercan, Van’daki yıkımların başlıca nedenlerini rezonans ve yeraltı suyunun sığlığı olarak açıkladı. Yapıların rezonansa gelmesi ve yeraltı suyunun 2 ila 3 metre gibi sığ seviyelerde olması, yıkımı artıran etkenler arasında gösterildi. Van’ın 17 km kuzeyinden geçen Tabanlı Fayı'nın, şehir merkezinden geçmemesine rağmen büyük yıkıma neden olmasının bu etkenlerle ilişkili olduğu ifade edildi.

Ercan, Van’da yapılan çalışmalar kapsamında jeofizik ölçümlerle yeraltı suyu seviyelerinin belirlenmesi gerektiğini, 20 metreden daha sığ olan bölgelerde yapıların depremden ciddi şekilde etkilendiğini söyledi.

Afet Müdahalesi ve Kurtarma Çalışmaları

2011 depreminin ardından bölgeye hızlı bir şekilde müdahale edildiğini belirten Ercan, Türk ordusunun, kurtarma ekiplerinin, üniversitelerin ve meslek odalarının bölgeye kısa sürede ulaşarak bilimsel çalışmalara başladığını kaydetti. Bir yıl içerisinde afet konutlarının inşa edildiğini belirten Ercan, afet yönetiminin etkin bir şekilde yürütüldüğünü dile getirdi.

Göç, Yapılaşma ve Rezonans Sorunu

Ercan, Van’da 1978 sonrası yaşanan güvenlik sorunları nedeniyle kente yoğun göç olduğunu ve bu durumun yüksek yapılaşmayı tetiklediğini söyledi. Rezonans sorununa dikkat çeken Ercan, yapıların uygun olmayan zeminlerde çok katlı inşa edildiğini, belediyelerde jeofizik mühendislerinin görev almamasının bu duruma zemin hazırladığını belirtti.

Erek Dağı’na Doğru Yerleşim Önerisi

Ercan, Van’ın Erek Dağı’na doğru kaydırılması gerektiğini vurguladı. Bu bölgenin bazalt ve andezit gibi sağlam kayaçlar üzerinde bulunduğunu belirten Ercan, Urartular’ın da bu bölgeleri tercih ettiğini hatırlattı. Erek Dağı'na doğru gelişen yapılaşmayı olumlu bulduğunu ifade etti.

Jeofizik Haritalama ve Kentsel Dönüşüm Vurgusu

Van’da yapıların hasar durumu ve yeraltı suyu seviyelerinin belirlenmesi için jeofizik haritaların çıkarılması gerektiğini söyleyen Ercan, 2011’de yıkılmayan yapıların da yeniden değerlendirilmeye ihtiyaç duyduğunu belirtti. Özellikle göl yakasında çok katlı yapılaşmanın önüne geçilmesi ve bu alanların yeşil alan olarak değerlendirilmesi gerektiğini dile getirdi.

Van’da Yeni Bir Deprem Bekleniyor mu?

Prof. Dr. Ercan, 2040 ile 2050 yılları arasında Van’da 7 ila 7.5 büyüklüğünde yıkıcı bir depremin yaşanabileceğini öngördü. Depremlerin kuzeye ve kuzeydoğuya doğru büyüdüğünü, Van’dan Erciş ve Çaldıran’a gidildikçe Kuzey Anadolu Fayı’nın etkisinin arttığını belirtti.

Van’da yapıların ve zemin özelliklerinin ayrıntılı olarak incelenmesi gerektiğini vurgulayan Ercan, jeofizik ve inşaat mühendisliğinin sürece entegre edilmesiyle Van’ın depremleri can ve mal kaybı yaşamadan atlatabileceğini söyledi.

Deprem Duyarlılığı Azaldı

Ercan, Van halkının deprem duyarlılığının azaldığını ve 2011 depreminin unutulduğunu belirtti. Kentte yaşayan birçok kişinin deprem sonrası başka illere göç ettiğini, Van şehir merkezinde artık daha çok köylerden gelen vatandaşların yaşadığını ve deprem hafızasının yitirdiğini söyledi.

Kuzey Anadolu Fayı ve Bölgesel Etkiler

Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Bingöl’de kalmadığını, Muş üzerinden Van’a uzandığını ve oradan İran’a devam ettiğini ifade eden Ercan, bu konuda bilimsel bir uzlaşının zamanla sağlanacağını belirtti. Bitlis Kenet Kuşağı ve Zagros Dağları’ndan gelen baskılar nedeniyle Van’ın kuzeye ve batıya doğru itildiğini ve bu nedenle bölgede ters kırılmaların meydana geldiğini söyledi.

"Van’da Oturur Muydum?

Van’ın yaşanacak bir şehir olduğunu dile getiren Ercan, Van Gölü, temiz havası, ulaşım kolaylığı gibi nedenlerle Van’da oturmanın cazip olduğunu söyledi. Van’dan İstanbul gibi büyük şehirlere göçü ise "cennetten cehenneme gitmek" olarak nitelendirdi.

Van’da Depremler Devam Edecek

Ercan, Van’da büyük bir depremin oluşması için yaklaşık 30-40 yıllık bir birikimin gerektiğini, buna karşın orta şiddetteki depremlerin 6-7 yılda bir görülebileceğini belirtti. Ayrıca, 4.5 büyüklüğündeki küçük depremlerin ise her zaman yaşanabileceğini ifade etti. Van’da afet bilincinin hâlâ yeterli düzeyde olmadığını ve kırsal bölgelerde riskli yapıların varlığını sürdürdüğünü belirten Ercan, kentin yeni depremlere karşı savunmasız olduğunu vurguluyor.Kaynak Bölge gazetesi